PodNL is gratis maar niet goedkoop. Wil je ons steunen? Neem dan je...
Podcasts voor leraren, schoolleiders en betrokkenen om ze te sterken bij de uitvoering van hun pedagogische opdracht
Vincent Duindam is universitair docent psychologie aan de Universiteit Utrecht. Hij is al jarenlang gefascineerd door de rol van spiritualiteit in het onderwijs en – onbewust – onderwijst hij er al in. Door zijn bronnen, maar vooral door wie hij is.
Marcel Kesselring is een van de kwartiermakers van het Urban Living Lab Breda. Het is een stageplek waar hbo en mbo-studenten werken aan maatschappelijke vraagstukken. ‘In mijn beleving zijn we echt het onderwijs van morgen aan het creëren. Met elkaar.'
‘Alle jongeren willen leren,' zegt Nathalie Lecina. 'Er bestaat geen uitval van leren. Er is alleen een onderwijssysteem waar jongeren niet gezien of gehoord kunnen worden.' Met Studio Moio laat ze zien dat het anders kan.
De regio als klaslokaal. Als expeditieleider van Kenniswerkplaats Den Helder sluit Heleen Bouwmans studenten van Inholland aan op maatschappelijk vraagstukken. Jelle Ris zoomt in op haar (pedagogisch) handelen, deels geïnspireerd op werk van Gert Biesta.
Na de zomer van 2022 zal Saga Driehuis starten, een school vanuit het Agora-concept. Henriëtte Albregts is de initiatiefnemer. Jan Jaap Hubeek en Annonay Andersson spreken haar in deze podcast, onder meer over haar pedagogisch leiderschap.
Een schoolleider (Ineke) en twee leerlingen (Serlynn en Hannah) vertellen uitgebreid over de dagelijkse praktijk op de Open Schoolgemeenschap Bijlmer in Amsterdam, over samen leren en over het oplossen van eventuele problemen via de jongerenrechtbank.
Schoolleider Anne-Mieke Bulters spreekt over haar praktijk op de Werkplaats in Bilthoven, waarvan Kees Boeke in 1926 grondlegger was. ‘Over twee jaar dan zit Deep Democracy helemaal in de schoolcultuur. In de stem van de minderheid zit de wijsheid.'
Lisette Bastiaansen promoveerde op haar onderzoek naar Aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding. ‘Ik denk dat het gaat over samen mens-zijn, in essentie. En daar toch steeds bij terug durven komen, hoe moeilijk dat soms ook is.'
‘Eerst moet je met leerkrachten werken aan wie ze zijn en hoe ze naar kinderen kijken,’ zegt Monica Diaconu, initiatiefneemster en inspirator op Școala Babel, een voor Roemeense begrippen radicale vernieuwingsschool in Timisoara. Via Zoom spraken we haar
In The School of Play brengt Xandra van Hooff leraren en leidinggevenden op een plek waarbij ze zichzelf wat minder serieus nemen en hun missie des te meer. ‘Ik denk dat leren alleen maar kan in een mate van ontspannenheid, vrijheid en speelsheid.'
Hanke Drop laat zich in deze speciale NIVOZ-podcast meevoeren door docent Han Post en zijn leerlingen op VSO De Meerklank in Zeist. Ze trekken met elkaar de natuur in, doen slootonderzoek en er wordt veel ontdekt. 'Moet je kijken, die tor, ooohh!’
Jelle Ris probeert ‘Biesta-taal’ te verbinden aan wat hij uit praktijkverhalen te horen krijgt. Als mede-auteur van het boek 'Wereldgericht onderwijzen. Biesta in de praktijk' spreekt hij met Pieter Baay, die praktijkinnovaties in het mbo begeleidt.
Helma Oolbekkink en Maaike Nap vertellen over LOEPP (Lerarenopleiders Onderzoeken Eigen Pedagogische Professionaliteit). ‘Waar wij ruimte voor willen maken, is voor ‘het denken over doen’. Dat is zó belangrijk. Het is de redding van ons onderwijs.'
‘Daar waar de gezondheidsprogramma’s stoppen, daar pak ik het op.’ Onder de noemer voedseleducatie verleidt Esther Boukema kinderen een nieuwe, vaak onbekende wereld te betreden. De kunsten, de verbeelding, de pedagogische opdracht, alles doet mee.'
Metaal Kathedraal en haar mensen bewijzen al tien jaar hun waarde voor de regeneratieve wereld van morgen. Na de zomer wordt met de Buitenschool ook een stap richting ‘gezondmakend’ onderwijs gezet. Maureen Baas en Claudia Jansen schetsen de contouren.
Het vernieuwende Spring High in Amsterdam werd al eens bezocht voor een schoolreportage. Nu komt schoolleider Camyre de Adelhart Toorop aan het woord. Het gaat over haar pedagogisch leiderschap en ‘over de leergemeenschap waarin beweging centraal staat.’
Wat kan onderwijs van de zorg- en ontwerpwereld leren? In deze podcast spreekt NIVOZ-collega Rikie van Blijswijk met Lotte Jacobse, verbonden aan Redesigning Psychiatry – een netwerk van filosofen, onderzoekers, zorgprofessionals en ervaringsdeskundigen.
Kan spelen het leren verdiepen en ook leuker maken? Tjoerd Zweije, docent drama en geschiedenis in Gorinchem, zoekt met zijn leerlingen het niet-weten op. Hij bouwt aan een nieuwe school, een creatieve ontmoetingsplek, waar het speelser mag.
‘Inclusie vraagt dat je met een groot hart overal naar moet kijken,’ zo vertelt Dominique Mol in deze NIVOZ-podcast. Bij theater Babel proberen ze een voorbeeld te zijn. Voor de samenleving en naar het onderwijs. ‘En dat is hard werken. Elke dag weer.’
Onderwijskunst, het is de profielnaam waaronder Marjanka van Maurik en Ino de Groot toekomstige basisschoolleraren anders naar hun vak laten kijken. ‘De kunstvakken staan niet zozeer centraal, het gaat meer om een speelse, creatieve manier van lesgeven.'
Zijn professionele onderwijs-dna bestaat uit drie strengen: de pedagogiek, de onderwijskunde en de organisatiekunde. ‘Maar wat ze verbindt,’ zegt Ton Bruining, die veel mensen alleen kennen van de KPC Groep, zijn toch de kunsten en het makerschap.'
In de docu-serie Klassen is onderwijssocioloog Eddie Denessen bevestigd in wat hij weet. ‘Dat leraren veel van hun leerlingen houden, dat scholen inderdaad bijdragen aan de kansen van kinderen en dat het adviseren in groep 8 snel moet worden afgeschaft.’
Wat is het belang van verwonderen in onderwijs? En wat kan dwalen daarvoor betekenen? Femke Keeren wijdde een masterscriptie aan deze vragen, een onderzoek dat zijn uitwerking niet mist. ‘Ik ben een gelukkig mens, ik heb mijn plek in de wereld gevonden.’
‘Een mooie gemeenschap vormen waarin iedereen gezien en uitgedaagd wordt’. Dat zien Jan Overweel en Anouk Geelen als hun pedagogische opdracht bij De Windroos in Wijk Bij Duurstede. Een bijzondere school die is ontstaan vanuit een ouderinitiatief.
Hester IJsseling en Joop Berding spreken in deze NIVOZ-podcast over het werk en de betekenis van filosoof Cornelis Verhoeven (1928-2001) voor het onderwijs van vandaag. Over verwondering, vertraging en uitstel.
Anke Niessen en Judith Rotink – twee vo-docenten - lazen De terugkeer van het lesgeven, het boek van Gert Biesta. Hoe landen zijn woorden, wat betekenen ze voor hun lespraktijk, voor de leraar die ze willen zijn? Maartje Janssen bevraagt ze.
Het werk van Gert Biesta doet leraren reflecteren op hun eigen praktijk, op hun pedagogische opdracht en handelen. Anke Niessen en Judith Rotink – twee vo-docenten – leggen teksten en begrippen uit 'De terugkeer van het lesgeven' tegen hun eigen praktijk
Hoe geven leerlingen die vrijeschoolonderwijs hebben genoten vorm aan hun volwassen bestaan? En wat betekent dat voor het huidige onderwijs en de lerarenopleiding? Akke Faling deed onderzoek. ‘Oud-leerlingen herkennen elkaar in hun blik op de wereld.'
‘Dat ongemak dat we als leraren delen met elkaar, hoe doen we dat eigenlijk? Hoe doen we dat als we geen antwoord hebben, als er in een situatie weer een ander laagje wordt aangeraakt, waarvan je denkt; oh, help!’
‘Ik hoop dat deze coronatijd heeft bijgedragen aan het losschudden van systemen en structuren die leraren soms ook echt in zichzelf hebben gebouwd,’ zegt Edith van Montfort, bestuurder van SAAM*. Met leraar Bart Vermeulen spreekt ze over geleerde lessen.
Weten volwassen wel dat er een hele online wereld is waarin jongeren kunst uitwisselen? Inge Spaander vertelt over deze (digitale) omgeving waarin leerlingen maken, elkaar opzoeken en inspireren. Wat betekent dat voor onderwijs, voor jou als leraar?
‘Dat lichaam, dat zijn we zó vergeten in onderwijs’, roept Iko Doeland. ‘Het leren vindt in het brein plaats, zo is de heersende opvatting. Terwijl, het gaat om heel veel meer. Je lichaam en je omgeving doen net zo hard mee: fysiek, sociaal, cultureel…’
In deze podcast vertelt Sandra van Kolfschoten over de plek van de kunst in onderwijs, werk en organisatie. ‘Niemand wil bij het Kennisteam Innovatie zeg ik altijd. Maar bij de Onderwijssmokkelaars daar wil je op z’n minst eens even een kijkje nemen.’
‘Wat een ongelooflijk waardevolle ervaring,’ zegt Mascha Enthoven als ze de enigszins overrompelende lespraktijk van Maartje Janssen als zij-instromer aanhoort. ‘Maar ook, wat een betekenis zal dit voor jou hebben, hoe het ook verder loopt.’
‘Je hebt moed en lef nodig om je eigen verhaal te delen,’ vertelt Joke Broekema, schoolleider in Ede. Maar ze weet, die openheid voegt zoveel toe. ‘Want het verhaal dat je als organisatie met elkaar schrijft, wordt er zoveel authentieker door.’
Wat is er gebeurd in coronatijd en hoe is dat onderzocht? ‘Er is ontzettend veel ontdekt op scholen,’ zegt Lisette Bastiaansen. ‘En ik denk dat heel veel onderzoek niet het woord onderzoek krijgt, maar wel onderzoek is.’ En er is ook een andere kant.
Wat heeft de coronaperiode gebracht en wat zou dat voor opleiden kunnen betekenen? Hieke van Til ervaarde een wijdere blik, ze noemt het een Pimpelmeesje-effect, waarmee we ook voorbij programma’s kunnen kijken. ‘Dat gun ik het onderwijs, maar iedereen.'
‘Ik hoor hier heel weinig back to normal, het is eerder het moment om door te pakken,’ zegt Bas Leijen van De Nieuwste School in Tilburg. ‘En niet alleen als het gaat over onze pedagogische opdracht, ook wat betreft onze organisatiestructuur.’
Simon Verwer en Wouter Pols spreken over Philippe Meirieu en de betekenis van zijn denken voor het onderwijs en de omgang met leerlingen. Dat kan echter niet, zo maken ze duidelijk, zonder een goed verstaan van het begrip subject en subjectificatie.
‘Ik denk dat je een lange adem moet hebben in deze processen,’ zegt Elly Loman van het Hyperion Lyceum in Amsterdam-Noord. Zij geeft leiding aan een innovatieve school, in een nieuw stadsdeel, binnen grootstedelijke problematiek en een grote diversiteit.
‘We zijn heel erg getraind in de enen en nullen, in het stapelen van onderwijs,’ vertelt Alexandra Bronsveld. Ze maakt zelf gebruik van principes uit de kunsten, van een onderzoekende houding en is een groot bepleiter van project- en makersonderwijs.
Samen met de leraren, samen met de leerlingen. Op de Burgemeester de Vlugtschool staat het woord ‘samen’ centraal in de omgang. Zowel tijdens de coronatijd als nu de kinderen weer op school zijn, vertellen Juul van der Meer en Stefan Hoven in deze podcast
‘Ik probeer de school weer terug te geven aan de school zelf.’ Jolanda Hogewind, ruim een jaar terug als schoolleider ingestapt bij het IJburg College in Amsterdam, werkt aan de basis. ‘Als dat staat, kun je de wereld groter maken, zegt ze in deze podcast
Waar zit het scheppende in ons als mens? Hoe kunnen we dat groter laten worden? In deze NIVOZ-podcast laat Bart van Rosmalen zijn licht schijnen op de plek van de kunst, of beter de waarde van een muzisch perspectief op onderwijs en professionalisering.
‘Het is de zoektocht die je in deze periode ziet en die wat mij betreft altijd nodig is, met je leerlingen en met je collega’s,’ zegt Bas Huijbers, docent op het Vox College in Amsterdam, de vernieuwingsschool met heterogene jaargroepen en veel projecten.
‘De kunst-beleving zou centraal moeten staan in onderwijs, niet zozeer het ambacht,’ zegt Muriël Besemer, hoofd educatie van het Internationaal Theater Amsterdam. ‘Denk je dat Ivo van Hove zijn voorstellingen maakt om mensen theater te laten spelen?’
‘School moet zichzelf niet overschatten,’ zegt John Huiskens, adunct-directeur op basisschool Onze Wereld in Den Haag. ‘Juist niet in deze tijd van afstandsonderwijs.’ In deze podcast vertelt hij over zijn visie en de praktijk.
En toen sloten opeens de scholen en lijkt alles anders. In deze podcast vertelt Eva Vesseur, schoolleider van Klein Amsterdam. Ze is openhartig over wat er allemaal op haar afkomt, welke kansen zij ziet en welke pedagogische vragen er dan tegelijk zijn.
Het coronavirus legt maatschappelijke systemen plat, het onderwijs is thuisonderwijs geworden en de relatieve isolatie roept nieuwe vragen op. Pedagogische vragen. In deze NIVOZ-podcast met Lisette Bastiaansen vindt een eerste verkenning en analyse plaats
Helma van der Hoorn vertelt over haar leiderschap en haar opdracht. Vanuit haar rol bij SaKS - veertien scholen in Alkmaar en Bergen - en op grotere schaal, vanuit het collectief Leve het Onderwijs. ‘Een transitie is mogelijk als iedereen mee beweegt.'
In deze podcast vertelt Merlijn Wentzel over het NIVOZ-werk als begeleider van leraren en schoolleiders, over haar eigen pedagogische opdracht en ambities én over de Essential Schools, haar belangrijkste inspiratiebron.
Bij Agora Roermond (vmbo, havo, vwo) mag je vanaf dag 1 aan de slag met jouw interesses, op zoek naar je talenten en ambities. Jan Fasen vertelt waarom Agora-onderwijs gestart moest worden en wat het vraagt. Robin vertelt over zijn ervaring als leerling.
Annonay Andersson opereert in haar werk op twee plekken, als psychologe op de Tobiasstroom in Zeist en als hoofdredacteur van het NIVOZ-platform. ‘Werelden die elkaar enorm aanvullen en versterken,’ zo vertelt ze in afl. 3 van de serie over NIVOZ-mensen.
Nog altijd is Luc Stevens (78) betrokken bij de ontwikkelingen in en buiten NIVOZ. Al acteert hij wat behoedzamer, zoals hij het zelf zegt. Dit is afl. #2 in de podcastserie waarin onze eigen NIVOZ-mensen aan het woord zijn. Jan Jaap Hubeek interviewt.
In een serie podcast-interviews maak je kennis met een aantal NIVOZ-mensen. Gabrielle Taus – algemeen directeur – vertelt in afl. #1 over zichzelf, hoe ze bij NIVOZ terechtkwam, de rol die we als instituut in het onderwijs spelen en over toekomstplannen.
Rikie van Blijswijk spreekt met Joop Berding, auteur van het boek 'Opvoeding en onderwijs, tussen geduld en ongeduld' dat in november 2019 verscheen. Joop Berding heeft al een imposante lijst aan boeken geschreven, altijd met een pedagogische grondslag.
Jan Jaap Hubeek in gesprek met NIVOZ-directeur Rob Martens, psycholoog en motivatie-onderzoeker, over zijn nieuwste boek ’We moeten spelen’. Het boek is een vurig pleidooi om ruimte en tijd te scheppen voor de verwondering, voor het onvoorspelbare.