PodNL is gratis maar niet goedkoop. Wil je ons steunen? Neem dan je...
In deze podcast gaat Taco Visser in gesprek met experts over relevante literatuur op het gebied van onderwijs-, leiderschaps- of organisatieontwikkeling. Doel van de podcast is om leidinggevenden en leraren in PO, VO en MBO in korte tijd enkele kerninzichten mee te geven op het gebied van onderwijs-, leiderschaps- of organisatieontwikkeling. De interviewer is onderwijsadviseur, opleider van schoolleiders in PO en VO en leraar en leidinggevende met hart en ziel. De podcast is mede mogelijk gem...more
Te gast zijn Mirjam de Vos, leerkracht van de openbare Jenaplanschool Praathuis, Willem de Vos, rector-bestuurder van het Christelijk Lyceum Veenendaal - beiden gaven onlangs de verhalenbundel Een gat in de dag uit - en Guido de Bruin, verhalenverteller en adviseur identiteit bij Verus. Alle drie geloven heilig in de kracht van verhalen. Verhalen stimuleren de verbeelding, nemen je mee in een andere werkelijkheid, je kunt je ermee identificeren en je haalt er zelf de betekenis uit. Ze geven daar...more
Te gast is Inge Nuijten en we spreken over de acht kenmerken van dienend leiderschap, die ook een vorm van levenskunst zijn. We lopen ze langs in ons gesprek en ik vraag Inge telkens naar haar persoonlijke duiding. Authenticiteit is volgens haar moeiteloos handelen vanuit je ware zelf. Door training en continu reflecteren lukte het haar daar te komen. Bescheidenheid is weten dat je ontzettend weinig weet. Inge oefent dit door verwondering en bewust niet oordelen. Weet ik iets echt zeker? Vo...more
Te gast is onderwijsbestuurder Peter de Visser en we spreken over zelfsturende onderwijsteams n.a.v. Reinventing organizations van de Brusselaar Frédéric Laloux. In dat boek staan drie kernprincipes: zelfsturing, heelheid van de mens en zich evoluerende doelen en Peter begon zes jaar geleden in de Meppelse middelbare school Stad en Esch met ruimte en beleid maken voor zelfsturende teams. In het gesprek vertelt hij over hoe deze ontwikkeling is ontstaan en tot nu toe is verlopen. Daarbij ga...more
Te gast is Harm Klifman, voormalig organisatieadviseur governance, maar bovenal taalkundige en filosoof. We spreken naar aanleiding van zijn boek Cicero leest Covey over de retorica in managementboeken en over het belang van het je bewustzijn van taal, beeldspraak en metaforen voor goed leiderschap. Meteen in het begin van ons gesprek blijkt al hoeveel Harm houdt van taal, bijvoorbeeld door zijn gebruik van taalschriftjes waarin hij citaten noteert van wat hem raakt in wat hij leest. Hij geeft o...more
Te gast is Jelle Ris en we spreken over Wereldgericht onderwijzen, Biesta in de praktijk, een boek dat hij schreef met Bram Eidhof en Maartje Janssens. Jelle deelt eerst kort zijn onderwijsbiografie waarin de drie handelingsperspectieven uit het boek - onderbreken, vertragen en ondersteunen - een bepalende rol hebben gehad. Vervolgens gaan we dieper in op wat die drie handelingsperspectieven inhouden, perspectieven waarmee je volgens Biesta als leraar werkt en ruimte biedt aan de subjectificatie...more
Te gast is Pieter Sprangers en we spreken over Team school: het inrichten en leiden van professionele leergemeenschappen. Wanneer je wilt werken met PLG’s, moet je volgens Pieter eerst met elkaar nadenken over het waarom van professionaliseren. Zelf ziet hij dat onze samenleving zo complex is geworden, dat het volgens hem noodzakelijk is voor leraren om samen te leren, onderzoeken en ontwerpen. Dit waarom is een van de vier principes die Pieter gaf voor het opstarten van PLG’s. De andere drie zi...more
Te gast is Bart Schipmölder en we spreken aan de hand van het boek Leading from the middle (auteurs: Koen Marichal, Jesse Segers en Daan Sorgeloos) over de dilemma’s van de teamleider die tegelijkertijd moet organiseren en dingen fixen als visie ontwikkelen en strategie bedenken. Het boek geeft een handzaam model waarin die dilemma’s hun plek krijgen. Een middle leader vertolkt volgens dat model idealiter vier rollen: De showrunner voert de visie en strategie uit en laat alles op rolletjes lop...more
Te gast zijn Joke Middelbeek, Ferd van den Eerenbeemt en Michiel Verbeek. Joke en Ferd schreven Laten we doen wat de bedoeling is en Michiel Wie durft deze school aan? Joke en Ferd pionierden de afgelopen tien jaar in Amsterdam Nieuw-West met onderwijsbeleid waarin achtereenvolgens de directeuren, de leerkrachten en de mensen in de wijk empowerd werden om vanuit hun rol bij te dragen aan het onderwijs in deze wijk met meerdere culturele bubbels. Beiden geloven in onderwijs dat de ontwikkeling va...more
Te gast is Roek Lips met wie ik spreek over nieuw leiderschap naar aanleiding van zijn boek en leiderschapsproject Wie kies je om te zijn? Het is een echt bezonnen gesprek, passend bij het eind van het jaar, vol beelden, inzichten, wijsheden, woordwaarde en zingeving met een reflexief persoon die streeft naar wat hij noemt radicale goedheid. Op het eind van de podcast geef ik een reflectie. Deze keer op een verrassende manier. Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleiderso...more
Te gast zijn community theatermaker Mieke de Wit en hoofddocent Pedagogiek en Didaktiek Monique van den Heuvel en we spreken over hun leergang Verdiepende Pedagogiek. Met hun guerrilla-achtige en ervaringsgerichte leergang creëren zij voor de docenten van de Hogeschool Rotterdam een bedding om ‘naar binnen te gaan’ en verdiepend na te denken over hun eigen, vaak intuïtieve, pedagogisch handelen en daarop vanuit diverse pedagogische theorie en literatuur te reflecteren. Hun werkwijze is in feite ...more
Te gast is leraar en onderzoeker Dick van der Wateren. We spreken over zijn boek De denkende klas. Daarin houdt hij een praktijkonderbouwd pleidooi voor de pedagogische opdracht van de school a la Gert Biesta, voor verwondering als een vorm van aandachtig waarnemen, voor actief onderzoeken en vragen stellen, voor leerlingen met elkaar laten denken, kortom: voor gemotiveerd, onderzoekend en diepgaand leren. In ons gesprek zijn we ingegaan op wat verwonderen, denken en vragen stellen is, waarbij D...more
Te gast zijn twee zgn. cultuurpedagogen, oud onderwijsbestuurder Jos de Monnink en emeritus hoogleraar wijsgerige pedagogiek Jan Dirk Imelman. We spreken over hun cultuurpedagogische visie op de school en het onderwijs naar aanleiding van hun boek De verweesde school. In het boek en in ons gesprek delen beide gasten hun zorgen over hoe de school en het onderwijs steeds meer van de bedoeling afgeraakt zijn, onder meer door overheidsbeleid en opleidingen en scholen die hypes volgen. Zij reiken de ...more
Te gast is rector-bestuurder en leiderschapsauteur Willem de Vos. We spreken naar aanleiding van Weetnietkunde, een boek dat hij samen schreef met Marian Timmermans. Willem vindt een houding van bedachtzaamheid veel belangrijker dan suggereren dat je als leidinggevende alles weet. Wie doet alsof hij de waarheid in pacht heeft, stopt volgens hem met leren en nieuwsgierig zijn. Als je niet-weten echter praktiseert, leer je daarmee de vaak zo onzekere en ongemakkelijke werkelijkheid te aanvaarden e...more
Te gast is hoogleraar psychiatrie Floortje Scheepers en we spreken naar aanleiding van haar boek Mensen zijn ingewikkeld. Floortje schreef het boek omdat zij zich zorgen maakt over hoe de taal van de psychiatrie, de biomedische en brain based taal en het denken in termen van gemiddelden en modellen, zo veel onderdeel is geworden van het denken van veel mensen in onze samenleving. Gevolg is dat we het menselijk karakter in bv. de geestelijke gezondheidszorg uit het oog verliezen, met alles wat d...more
Te gast is Gert Biesta en we spreken naar aanleiding van zijn boek World centered education. In dit vlot leesbare boek scherpt Gert zijn visie aan op subjectificatie, wereld gericht onderwijs, de school in relatie tot de samenleving en het leraarschap. We spreken over de kernnotie van dat boek, subjectificatie, en begonnen met een schoolvoorbeeld daarvan uit het boek. Gert vertelt hoe ene Homer Lane een moeilijk opvoedbare leerling confronteert met zijn eigen vrijheid te handelen als een zelf. S...more
Te gast is Freerk Wortelboer en we spreken naar aanleiding van een tweeluik, de boeken Je binnenste buiten en Mijn binnenste buiten van de auteurs Manon Ruijters, Gerritjan van Luin, Freerk Wortelboer en vele andere collega auteurs. In de boeken bieden de auteurs een model voor professionele identiteit. Dat is een cirkel waarvan de onderkant de Ik-kant is, zeg maar, de individuele dimensie die jouw professionele identiteit voedt, en de bovenkant de Wij-kant, zeg maar, de collectieve dimensie van...more
Te gast is pedagoog Joop Berding. We spreken naar aanleiding van zijn boek Opvoeding en onderwijs tussen geduld en ongeduld over pedagogische taal en pedagogisch denken. Ons gesprek is, net als zijn boek, een route langs pedagogen en denkers zoals Janusz Kortzac, Hanna Arendt, Gert Biesta, Cornelis Verhoeven, John Dewey, Joke Hermsen, Michael Sandel en Joop zelf natuurlijk, ook in een onpedagogische ervaring die hij zelf veroorzaakte. De twee polen geduld en ongeduld bevatten dilemma’s en uitei...more
Te gast is Vincent Duindam, die zijn vak psychologie en zijn leraarschap verrijkt en verdiept met alledaagse spiritualiteit, gebaseerd op de wijsheid van de grote religieuze tradities, zoals de Perennial Philosophy ook doet. We spreken naar aanleiding van zijn boekje Thuiskomen in de klas, dat gaat over de alledaagse spiritualiteit van de leraar. Wij hebben dat toegepast op de professionaliteit van de leidinggevende, maar het past eigenlijk bij elk mensenberoep. Niet vreemd dus dat Vincent dit n...more
Te gast is onderwijsfilosoof Jan Bransen. We spreken over zijn boek Gevormd of vervormd?, waarin hij pleit voor ander onderwijs. Dat andere onderwijs ziet hij als volgt: In het basisonderwijs socialiseren leerkrachten leerlingen in onze gezamenlijke taalgemeenschap. In het middelbaar onderwijs ondersteunen mentoren de persoonsvorming van jongeren die hun rol opnemen. In het post-initieel onderwijs kwalificeren gezellen zich vanuit leervragen en met behulp van gidsen uit het werkveld. Jans ...more
Te gast is procesbegeleider en coach Ellis van Dam. We spreken over het boek Veranderen als samenspel van Jaap Boonstra. Dit boek presenteert een spelmodel voor veranderen in organisaties. Het is bedoeld voor mensen die willen samenwerken om hun organisatie toekomstproof te maken in een dynamische samenleving. Boonstra beschrijft een spelmodel dat een speelveld is met twee dimensies: Dimensie 1 noemt hij context maken, wat inhoudt dat je alle spelers in beeld brengt met hun spelpatronen en h...more
De som is meer dan het geheel der delen, maar wat is het verband tussen de delen? Ontdek wat systeemdenken je kan leren over denken in verbanden en patronen. Een aflevering voor leidinggevenden en leerkrachten in het basisonderwijs. Te gast is Marjolein van der Klooster van Natuurlijk leren, een organisatie gestart door Jan Jutten met als missie boeiend onderwijs door verbinding en systeemdenken. Marjolein begeleidt scholen vanuit het systeemdenken. Zij doet dat met de authenticiteit en bevlogen...more
Te gast is Hester IJsseling van het lectoraat Professionaliseren met hart en ziel. We hebben het over subjectiverend onderwijs en het pedagogisch gesprek naar aanleiding van haar lectorale rede Bezield en bezielend onderwijs, pedagogiek van onderbreking en verbinding. In het eerste deel gaven we aan de hand van twee Nietzsche citaten taal aan subjectiverend onderwijs. Dat heeft te maken met wat Nietzsche bedoelt met dat iedereen uniek is en dat je moet worden wie je bent. Maar dit is geen cliché...more
Te gast is Inge Nuijten van de Redpoint Company en we spreken over haar boek Echte leider dienen. Inge geeft daarin de volgende definitie van het begrip dienend-leiderschap: Een dienend-leider stelt de belangen van anderen op de eerste plaats, heeft de wijsheid om te zien wat nodig is, de capaciteiten om daar iets mee te doen en de moed om daarnaar te handelen. Inge wijst daarbij op het cruciale streepje tussen dienend en leiderschap. Veel mensen letten alleen op het begrip dienen, terwijl het b...more
Te gast is Adrian Roest van Samenwerkt.nu. Ons gesprek kent twee delen. Adrian vertelt grotendeels over het werken aan besluitvorming in diverse rondes. Voorafgaand bespreken we het boek De onbevreesde organisatie van hoogleraar Amy Edmondson. Dat boek gaat over het creëren van psychologische veiligheid op de werkvloer om zo groei, resultaten en creativiteit te stimuleren. De auteur Amy Edmondson geeft door middel van haar wetenschappelijke model drie tips aan leidinggevenden: Spreek uit welke...more
Te gast is begeleidingskundige Tineke Ernst van Ernst & Eigen en we spreken geanimeerd over en naar aanleiding van het boek Bezieling werkt van Hans Wopereis. In het boek legt de auteur een model uit van zijn organisatie ITIP, dat acht bronnen van groei en ontwikkeling in organisaties biedt. De eerste twee bronnen dragen de andere zes bronnen. Het zijn bezieling en vertrouwen. De grond voor deze twee noemt de auteur het lege midden, want uiteindelijk komen bezieling en vertrouwen vanuit de stilt...more
Te gast is Karin Wouters, onderwijsdirecteur bij het CLV te Veenendaal. We spreken over het boek Leidinggeven zonder opsmuk van haar collega leidinggevende Willem de Vos. Het boek valt misschien wel samen te vatten aan de hand van de vier principes van het Mexicaanse volk, de tolteken, die Willem zelf als centrale noties voor leidinggevenden ziet. Wees onberispelijk in je taal. Willem speelt met taal en woorden, zet verhalen bij zijn leidinggeven in en is argwanend t.a.v. managerial humbug. N...more
Te gast is Herman Hoedemaker, onder meer opleider van schoolleiders bij NHL/Stenden in Leeuwarden. We spreken over zijn ervaringen en inzichten als leidinggevende/opleider, dus horizontaal, mensgericht en dienend leiderschap. Als dienstbaar leider geeft andermans succes hem zin. Voor Herman staan mensen, dialoog en zingeving centraal in leiderschap. Gewenste vaardigheden en houdingen zijn dan: Goed luisteren, in dialoog gaan, bijvoorbeeld door middel van kampvuurgesprekken, en dan zowel plekken...more
Wat heeft een (onderwijs)team nodig om als team met elkaar te werken? Welke ingrediënten zijn daarvoor nodig en welke vorm van leiderschap? Te gast is Karin Derksen. We spreken naar aanleiding van haar boek Goed teamwerk, een onderwerp waarop zij in 2016 is gepromoveerd. In haar proefschrift heeft zij het model teamontwikkelruimte ontwikkeld, dat vier dimensies kent: Twee versnellende, oplossings- en resultaatgerichte dimensies: toekomst creëren en organiseren. Twee vertragende, vragende en o...more
Te gast is Luc Stevens, oud hoogleraar pedagogiek en oud directeur van NIVOZ. We spraken naar aanleiding van het boek Leidinggevende, wie ben je? Daarin beschrijft Dolf van den Berg een postmoderne visie op leiderschap. Die visie draait om twee begrippen: humanisering, de autonomie en persoonlijke ontwikkeling van mensen staat voorop, en zingeving, de ruimte bieden aan mensen om betekenis te geven aan en in hun werk. Hij werkt zijn visie uit in vijf basisprincipes en elf dimensies van excell...more
Te gast zijn Henk Galenkamp en Jeannette Schut van het gelijknamige bureau Galenkamp&Schut. We spraken over hun eigen Handboek professionele schoolcultuur, dat als ondertitel heeft: focus op koers en gedrag. Een professionele schoolcultuur gaat bij hen over het gedrag dat mensen in een groep, team of organisatie vertonen. Professioneel gedrag moet vervolgens aan vier criteria voldoen: Het gedrag draagt bij aan de doelen van de organisatie. Het gedrag leidt tot een toename van het welbevinden ...more
Te gast is Vivian Tevreden, opleidingsmanager bij de KPZ in Zwolle. We spreken over een wetenschappelijk boek over leiderschap: The nature of leadership van de redacteuren Antonakis en Day en over hoe dat boek zich verhoudt tot de visie op leiderschap van Vivian. Dit lijvige boek is meer dan een verzameling wetenschappelijke theorieën en bronnen. Het geeft een beschrijving van de belangrijkste leiderschapsscholen en zet die in een historische ontwikkelingslijn. Deze scholen of wetenschappelijke ...more
Te gast zijn Amarens Veenstra en Maarten Laros van de sociale onderneming Bright. We spreken over hun verlangen om grootstedelijke scholen te versterken met het concept 'community school'. Deze zogenaamde 'extended school' heeft doelen als: Het vergroten van de ontwikkelingsmogelijkheden en talenten van leerlingen. Het ontlasten van het lerarenteam qua complexe ondersteuningsbehoeften. Het betrekken van wijkbewoners in de schoolgemeenschap. Het ondersteunen van de gemeente in de begeleiding...more
Te gast is Robert Mentink, auteur, onderzoeker en opleider bij de Thomas More Hogeschool, en we spreken over zijn concept 'zinvol leiderschap' naar aanleiding van zijn boek Ontsokkeld leiderschap. Zinvol leiderschap is een vorm van horizontaal of gespreid leiderschap, waarin je gezamenlijk het waartoe van onderwijs, de zin van het werk, vormgeeft en elkaar als medemens ziet en samen zin ervaart in het werk. In je rol als leider werk je principieel vanuit vertrouwen, zodat vaardigheden als goed l...more
Te gast is Hade Wouters die werkt als deep democracy facilitator. Ik ken Hade al wat langer en ben onder de indruk van hoe zij met deep democracy werkt en leeft. Ik werk ook met deep democracy, maar raad haar graag aan bij scholen. Deep democracy is een inclusieve en op verbinding gerichte visie op besluitvorming en conflicthantering, waarin de stemmen van iedereen, de meerderheid en de minderheid, gehoord worden en waarin met elkaar gezocht wordt naar de wijsheid in de groep en naar groei voor ...more
Wat is het mysterie van het vakmanschap of vakvrouwschap van de leraar? En wat voor soort onderwijsleiderschap is nog om dat mogelijk te maken? Te gast in deze aflevering is pedagoog en leraar met hart en ziel, Marcel van Herpen. We spraken naar aanleiding van zijn podcastserie over het mysterie van de goede leraar en hoe je dat als leidinggevende mogelijk maakt. We legden bloot dat het leraarschap een moreel beroep is, een roeping, omdat het erom gaat dat je, samen met je collega-leraren en de ...more
Te gast is Bert-Jan van der Mieden, leiderschaps- en organisatiecoach, die spreekt over zijn boek Perspectiefvol leidinggeven, management in de 21e eeuw, waarin hij zijn werkervaring en persoonlijke inzichten heeft beschreven. Dit boek kun je je met recht zijn magnum opus noemen en daar wijst de tweede ondertitel van zijn boek al op: een reisgids voor individuen, teams en organisaties waardoor wij regionaal, nationaal en mondiaal kunnen floreren door regie. In die ene zin licht al iets meer van ...more
Te gast is Jacqueline Hospers die openhartig, liefdevol en kritisch spreekt over haar recente boek Liefdevol leidinggeven, een boek dat inmiddels door managementboek.nl is genomineerd voor Het Beste Managementboek van 2021. In ons gesprek gaan Jacqueline en ik in op de essenties van haar boek en van haar nieuwe school voor liefdevol leidinggeven. We richten ons in het gesprek op iedere leidinggevende, maar als je middenmanager bent, dan zal dit gesprek je zeker aanspreken. Een gesprek over met j...more
Te gast is deze keer Gabriël Anthonio, onder meer bijzonder hoogleraar Sociologie van Leiderschap aan de RUG en lector bij Stenden. Leiderschap betekent voor hem invloed uitoefenen op drie cirkels. De eerste ben jij zelf, de tweede is jouw naaste omgeving en de derde is die van het werk en de samenleving. Begin bij jezelf. Kijk ook goed naar welke levenswijsheden er uit de andere twee cirkels aan jou geschonken worden. Het leven praat terug. Om je invloed te vergroten en te groeien als leider ad...more
"Don’t ask what the world needs. Ask yourself what makes you come alive and bring that to the world. Because what the world needs, is people who are fully alive", is het motto van Lenette Schuijt, trainer en coach van managers en auteur en veelgevraagd spreker over werk en bezieling. Ik heb met Lenette een bezield en tegelijk concreet gesprek - vol met ervaringen en theorieën, beelden en modellen, wijsheid en tips - over haar boek Met ziel en zakelijkheid. Daarin werkt ze die twee begrippen uit ...more
In deze aflevering spreek ik met oud-onderwijsbestuurder Sam Terpstra over de competenties en menskwaliteiten die onderwijsbestuurders behoren te hebben of waarin zij zich zouden moeten ontwikkelen. Dit doen we aan de hand van een recente uitgave van de VO-raad, getiteld ‘Onderwijsbestuurder: een uitdagende professie. Een set professionaliseringsthema’s voor bestuurders in het funderend onderwijs’. Met andere woorden: we spreken over 'state of the art' bestuurlijk leidinggeven en waarin dat vers...more
In deze aflevering staat de bezieling van Hartger Wassink, adviseur bestuur en toezicht, centraal. Zeg maar: Onderwijs leiden met Hartger en ziel. We spreken over zijn boekje Er zijn als leider, waarin hij in kleine hoofdstukjes zijn visie op leiderschap geeft. Voor Hartger is leiderschap menselijk en interactief van karakter. Of je nu teamleider, directeur of bestuurder bent, het gaat erom HOE je bent en WAAR je bent, dat is: in het nu en in de realiteit, die in zijn ogen net als onze menselijk...more
Wat kan het gedrag van paarden en van herders met andere kuddedieren ons (onderwijs)mensen leren op het gebied van niet-agressief leiderschap? Onderwijsondernemer, opleider van leidinggevenden en paardenliefhebber Lonneke Bindels legt in deze aflevering uit hoe je door middel van De vijf rollen van een meesterherder, een boek van de Amerikaanse auteur Linda Kohanov, sociaal intelligent leiderschap kunt toepassen in het team en in de klas. Zelf heeft Lonneke een zesde rol toegevoegd aan dit prak...more
Oud-directeur van Verus, Dick den Bakker, bespreekt het ontstaan en enkele noties van de pedagogische essaybundel Geborgenheid (2020). Daarnaast blikt hij authentiek en openhartig terug op zijn ervaringen en opvattingen als leidinggevende in het onderwijs. Voor wie Dick kent, maar ook voor wie hem niet kent, een boeiende aflevering vol anekdotes, metaforen en wijsheden. Literatuur De titels van de andere boeken die Dick in de podcast noemt: 1. De dienaar als leider van Robert Greenleaf (oors...more
Opleider en rector van de schoolleidersopleiding ATTC te Hilversum, Johan Peereboom, vertelt over hoe het boek Leadership for teacher learning van Dylan Wiliam zijn eigen visie op onderwijs en zijn eigen leiderschap als schoolleider en schoolleideropleider heeft beïnvloed. Verder verwijst Johan naar het klassenexperiment van Dylan Wiliam. Zie: 1. Het klassenexperiment deel 1 2. Het klassenexperiment deel 2 3. Uitleg formatief handelen